27 Φεβρουαρίου του 1953. Αρχίζουν στο Λονδίνο, με τη συμμετοχή και της Ελλάδας, οι συζητήσεις για τη διαγραφή του γερμανικού χρέους. Η σχετική συμφωνία θα υπογραφεί στις 8 Αυγούστου.
Επρόκειτο για την περίφημη Διάσκεψη του Λονδίνου που, από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς διαπραγματεύτηκε και εν τέλει αποφάσισε το “κούρεμα” του γερμανικού χρέους.
Για την ακρίβεια, το 1953 το χρέος της Γερμανίας, ύψους 31 δισ. μάρκων με τις τότε τιμές, “κουρεύτηκε” κατά 60% και ο χρόνος αποπληρωμής επιμηκύνθηκε στα 30 χρόνια. Στο ίδιο τραπέζι κάθισαν για πρώτη φορά όλες μαζί οι πιστώτριες χώρες της τότε Δυτικής Γερμανίας πλην εκείνων που ανήκαν στο ανατολικό μπλοκ.
Το χρονικό:
Η διάσκεψη συνεκλήθη με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Πολιτειών, όταν το χρέος της Δυτικής Γερμανίας είχε πλέον εκτοξευθεί και είχε φτάσει όπως είπαμε στα 31 δις. Στο ποσό αυτό δεν υπολογίζονται οι πολεμικές επανορθώσεις και αποζημιώσεις. Οι ΗΠΑ ήθελαν να εντάξουν τη Γερμανία στο “νέο δυτικό κόσμο” και να της κατευθύνουν προς μια νέα ανάπτυξη, μακριά από τις μνήμες του πολέμου. Προφανώς, η γεωπολιτική θέση της Γερμανίας στην Ευρώπη, έπαιξε τεράστιο ρόλο.
Ανάμεσα στις χώρες – πιστωτές που μετείχαν στις διαβουλεύσεις του Λονδίνου ήταν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Βρετανία, το Ιράν, η Ιταλία, η Ισπανία, η Γιουγκοσλαβία, η Νότιος Αφρική, η Ελβετία και η Ελλάδα. Η Ρωσία και οι χώρες του τότε ανατολικού μπλοκ δεν συμμετείχαν στην Διάσκεψη.
Η διαπραγμάτευση κράτησε έως τις 8 Αυγούστου του 1953. Τότε υπεγράφη η περίφημη συμφωνία του Λονδίνου για τα Εξωτερικά Χρέη της Γερμανίας – γνωστή ως London Agreement on German External Debts.
Ήταν η συμφωνία που προέβλεπε ξεκάθαρο “κούρεμα” του γερμανικού χρέους κατά 60% και αποπληρωμή του, με ρήτρα εμπορικού πλεονάσματος, σε 30 χρόνια. Δεν ήταν ούτε “απομείωση”, ούτε ελάφρυνση, ούτε απλή επιμήκυνση. Ήταν καθαρή και ριζική διαγραφή χρέους με πρόσθετο, μείζον πλεονέκτημα για την Γερμανία την ρήτρα εμπορικού πλεονάσματος:
Η αποπληρωμή του εναπομείναντος χρέους θα γινόταν μόνον εάν η Γερμανία θα είχε εμπορικό πλεόνασμα και οι καταβολές δεν θα ξεπερνούσαν το 3% των εσόδων της από τις εξαγωγές.
Για τα πολεμικά χρέη η συμφωνία του Λονδίνου πρόβλεπε “πάγωμα” και τη διευθέτησή τους, μέχρι την οριστική λύση του Γερμανικού Ζητήματος. Δηλαδή, όταν και εάν επανενωθεί στο μέλλον η Γερμανία. Στην περίπτωση αυτή θα συγκαλούνταν διεθνής διάσκεψη με αντικείμενο τις επανορθώσεις. Διάσκεψη, όμως, όπως προβλέφτηκε στο Λονδίνο, δεν συνήλθε. Η Γερμανία θεώρησε και θεωρεί ότι η συμφωνία για την επανένωση δεν έχει νομική ισχύ Συνθήκης Ειρήνης.
Για την ιστορία, εκ μέρους της Ελλάδας την συμφωνία είχε υπογράψει ο πρεσβευτής της χώρας στο Λονδίνο, Λέων Μελάς, και κυρώθηκε από την ελληνική Βουλή με το νόμο 3480/56 (ΦΕΚ 6/7.1.1956). Επί της ουσίας προσυπογράψαμε την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων που είχαν επικρατήσει. Η τελευταία δόση πληρώθηκε στις 10 Δεκεμβρίου του 2010 – πάνω από δέκα χρόνια μετά τη γερμανική επανένωση και αφού η Ελλάδα βρισκόταν ήδη στο πρώτο Μνημόνιο.
Το “κούρεμα” του χρέους του 1953 μαζί με το σχέδιο Μάρσαλ ήταν οι δύο παράγοντες που, ουσιαστικά, απογείωσαν την γερμανική εξαγωγική μηχανή και οδήγησαν την, κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα, σε φρενήρεις ρυθμούς ανάπτυξης.
Η απόφαση για τη “διάσωση της Γερμανίας” χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα από μη κυβερνητικές οργανώσεις (ATTAC κ.ά.) για τη διεκδίκηση διαγραφής του χρέους των υπερχρεωμένων χωρών του Τρίτου Κόσμου. Το επικαλέστηκε για το ελληνικό χρέος και ο τότε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και νυν πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Ευρωκοινοβούλιο στις 27 Σεπτεμβρίου 2012, ενώ επανήλθε στην επικαιρότητα την περίοδο των διαπραγματεύσεων.
Σήμερα, συζητάμε για “ελληνικό κούρεμα” την ώρα που η Ευρώπη εγκλωβισμένη στην οικονομική πολιτική λιτότητας, δείχνει να αποτυγχάνει στη διαχείριση κάθε κρίσης. Το “new deal” πρέπει να είναι συνολικό, κάτι που όπως φαίνεται, φαντάζει σχεδόν ουτοπικό με το προσφυγικό δράμα να φέρνει τις μεγάλες δυνάμεις προ των ευθυνών τους, αλλά και μπροστά σε νέα αδιέξοδα.
Μικρό χρονικό μεγάλων υποχωρήσεων
1946 Η Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού αναγνώρισε στην Ελλάδα αξιώσεις για πολεμικές επανορθώσεις-αποζημιώσεις 7,1 εκατ. δολαρίων αγοραστικής αξίας του 1938. Η Ελλάδα ζητούσε τότε 14 εκατ. δολάρια.
1945 1947 Η Ελλάδα στις συζητήσεις για τις επανορθώσεις διαχώριζε το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο του 1942 ύψους 3,5 δολ. (πάλι αγοραστικής αξίας του 1938).
1953 Η Ελλάδα, υπογράφοντας τη συμφωνία του Λονδίνου, μένει με την εντύπωση ότι σ΄ αυτή δεν περιλαμβάνεται το κατοχικό δάνειο. Αλλά και δεν το διεκδικεί.
1961 Η Γερμανία συμφωνεί να δώσει στην Ελλάδα 115 εκατ. μάρκα για ορισμένες κατηγορίες θυμάτων (Εβραίοι, αναγκαστική εργασία κ.λπ.). Απ΄ αυτά θα καταβληθούν μόνο 38 εκατ. Στη σχετική σύμβαση αναφέρεται ότι η Ελλάδα δεν παραιτείται από τις πολεμικές αποζημιώσει και το δάνειο. Παρ’ όλα αυτά η Γερμανία θεωρεί ότι το «θέμα έκλεισε».
1964 1967 Η Ελλάδα αρχίζει να θέτει ζήτημα κατοχικού δανείου. Αρχικώς (1966) εισπράττει την απάντηση ότι η κυβέρνηση Καραμανλή είχε νωρίτερα παραιτηθεί. Αργότερα (1967) αναγνωρίζει ότι παραίτηση (προφορικώς ή εγγράφως) δεν υπάρχει.
1974 Επανέρχεται το ζήτημα του κατοχικού δανείου. Η Γερμανία απαντά ότι περιλαμβάνεται στη συμφωνία του Λονδίνου.
1991 1995 Τα ανεπίσημα και επίσημα ελληνικά διαβήματα απορρίπτονται από το Βερολίνο μ΄ επιχειρήματα του τύπου ότι «μισό αιώνα μετά δεν εγείρονται τέτοια θέματα?».
Με πληροφορίες από:
sansimera.gr – Τράπεζα Πληροφοριών – Εφημερίδα Ημερησία
