Ο ΤΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΩΝΥΜΙΑΣ
Ποιος και γιατί φοβάται ένα ανυπόγραφο κείμενο.Μαίνεται τον τελευταίο καιρό (και τελειωμό δεν έχει) στον τοπικό τύπο ένα μπαράζ αλληλοσυγκρουόμενων δημοσιευμάτων σχετικά με την κατάσταση της διαδοχής στη δημοτική αρχή. Κείμενα κόντρα στα κείμενα, «σκεπτόμενοι» και μη καταθέτουν την άποψή τους στις αράδες των εφημερίδων. Δεν θα σταθώ στο περιεχόμενο του διαξιφισμού∙ άλλωστε ο καθένας μπορεί να πιστεύει και να υποστηρίζει ό, τι θέλει. Αυτό όμως που σηκώνει συζήτηση είναι το θέμα που τίθεται σχετικά με την ανωνυμία του (εκάστοτε) συντάκτη, άρα εν μέρει αφορά και τη δική μας στήλη.
Θύελλα ξεσηκώνεται κάθε φορά που ένα γραπτό δεν φέρει ονοματεπώνυμο, αλλά ψευδώνυμο. Φρίττουν οι δημοκράτες, διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, οσμίζονται την έκπτωση των θεσμών. Προτάσσουν τα στήθη τους μπροστά στη λυσσασμένη ανωνυμία, κραδαίνοντας το ονοματεπώνυμό τους ως αποδεικτικό ορθότητας του λόγου, «δημοκρατικών» φρονημάτων, έως και μοναδικής ικανής και αναγκαίας συνθήκης του δικαιώματος του… ομιλείν! Κι έτσι, λύνονται ως δια μαγείας όλα τα προβλήματα…
Φυσικά, το πιο σπουδαίο δεν είναι ποιος λέει κάτι, αλλά τι λέει αυτός που μιλάει. Ισχύ έχει η επιχειρηματολογία, το βάθος της σκέψης, η έκφραση και όχι η υπογραφή. Στην ουσία, όσοι επιτίθενται στην ανωνυμία, το κάνουν μόνο για να κερδίζουν εντυπώσεις ή θέλοντας ίσως να προσθέσουν κάποια αυτονόητη δήθεν ιδεολογική στήριξη σε κάθε επιχείρημά τους, έστω κι αν αυτό είναι αβάσιμο, λαθεμένο ή παραπλανητικό. Ας μη νομίζουν ότι κερδίζουν ούτε ένα δράμι αξιοπιστίας, όταν βάλλουν κατά την ανωνυμίας ενός κειμένου.Στο κάτω κάτω, ο καθένας μπορεί να έχει τους δικούς του λόγους να μένει αφανέρωτος. Άλλος μπορεί να θαυμάζει απεριόριστα ένα ψευδώνυμο, να τον εμπνέει, και να θέλει να υπογράφει με αυτό. Άλλος μπορεί να ντρέπεται. Άλλος από ταπεινότητα, άλλος να εξαναγκάζεται ή να υπάρχει ασυμβίβαστο με κάποια άλλη ιδιότητά του. Άλλος από οποιονδήποτε (μπορεί και σκοτεινό, δεν αποκλείεται) λόγο.
Δεν έχασε κανένας Αλεπουδέλης όμως, από το ψευδώνυμο Ελύτης, ούτε ο Σεφεριάδης που έγινε Σεφέρης, πόσο μάλλον ο … Σορολόπης που έγινε Ιωάννου. Ούτε κανένας παραπονέθηκε επειδή στην Διάπλαση των παίδων υπέγραφε μετά ασπασμών κάποιος Φαίδων και τα παιδάκια της εποχής δεν στερήθηκαν χαράς που δεν διάβαζαν στο τέλος «σας ασπάζομαι, Γρηγόριος Ξενόπουλος». Η εσωτερική δύναμη του κειμένου, η εμβέλεια του λόγου είναι αυτή που θα ξεχωρίσει τον άξιο από τον ανάξιο, όχι το όνομα ή το ψευδώνυμο.
Και δεν είδα κανενός τα δημοκρατικά αισθήματα να θίγονται από σχετικές στήλες σε πανελλαδικής κυκλοφορίας εφημερίδες, που ίσως χαίρονται να τις διαβάζουν και τις θαυμάζουν, έστω κι αν υπογράφουν με ψευδώνυμο, π.χ. ο Διόδωρος στο Βήμα. Η ίδια η εφημερίδα που αποφασίζει να δημοσιεύσει το κείμενο παίρνει το ρίσκο του ελέγχου του περιεχομένου και φυσικά την ευθύνη για τα γραφόμενα, όταν αυτά είναι ανυπόστατα ή θίγουν δίχως αποδείξεις. Ενώ, όταν το κείμενο είναι ενυπόγραφο, την ευθύνη έχει αποκλειστικά ο συντάκτης.
Βέβαια δε ζούμε και σε δύσκολες εποχές φίμωσης του λόγου ή κοινωνικών φρονημάτων και διώξεων, ώστε να αναγκάζονται κάποιοι να κρύβονται πίσω από ψευδώνυμα. Οπότε, δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν. Με την ίδια λογική όμως, της ελεύθερης έκφρασης, δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν ούτε αυτοί που θίγονται από ένα ανώνυμο κείμενο. Αρκεί να είναι καθαροί οι ίδιοι. Και τι έχει να φοβηθεί ένας καθαρός από μια ανώνυμη κριτική; Μήπως ο ανώνυμος συντάκτης εξυπηρετεί άλλα, αντίπαλα συμφέροντα; Μα πόσοι και πόσοι που υπογράφουν τα κείμενα τους δεν κάνουν το ίδιο πράγμα, δίχως η επωνυμία τους να σταθεί φραγμός στην οσφυοκαμψία και τους τεμενάδες. Οι θιγόμενοι έχουν να φοβηθούν την ανωνυμία, μόνο όταν δεν είναι οι ίδιοι καθαροί, ενώ το ανώνυμο κείμενο είναι.
Κλείνοντας, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η επιλογή της ανωνυμίας ή ψευδωνυμίας μπορεί να αποτελεί δικαίωμα στα πλαίσια της ελεύθερης έκφρασης, δεν αποτελεί όμως άλλοθι για τη μη τήρηση της δεοντολογίας. Οποιοσδήποτε γράφει, ασκεί κριτική, δημοσιεύει ειδήσεις, οφείλει να σέβεται τους γραπτούς και άγραφους κανόνες δεοντολογίας, να μην κατηγορεί γενικώς και αορίστως, να επικεντρώνεται με τεκμήρια και επιχειρήματα στο θέμα του, να μη σπιλώνει άνευ αποδείξεων, να μην παραπλανά, να είναι τίμιος και καλοπροαίρετος. Να είναι γενικά «σκεπτόμενος» και όχι σκεπώμενος, δηλαδή υπό την σκέπη κάποιων, υπηρέτης άλλων αφεντάδων πλην του εαυτού του. Διότι άλλως, καταντά αναξιόπιστος…
http://proskynhths.blogspot.com/2010/12/blog-post.html
Θύελλα ξεσηκώνεται κάθε φορά που ένα γραπτό δεν φέρει ονοματεπώνυμο, αλλά ψευδώνυμο. Φρίττουν οι δημοκράτες, διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, οσμίζονται την έκπτωση των θεσμών. Προτάσσουν τα στήθη τους μπροστά στη λυσσασμένη ανωνυμία, κραδαίνοντας το ονοματεπώνυμό τους ως αποδεικτικό ορθότητας του λόγου, «δημοκρατικών» φρονημάτων, έως και μοναδικής ικανής και αναγκαίας συνθήκης του δικαιώματος του… ομιλείν! Κι έτσι, λύνονται ως δια μαγείας όλα τα προβλήματα…Φυσικά, το πιο σπουδαίο δεν είναι ποιος λέει κάτι, αλλά τι λέει αυτός που μιλάει. Ισχύ έχει η επιχειρηματολογία, το βάθος της σκέψης, η έκφραση και όχι η υπογραφή. Στην ουσία, όσοι επιτίθενται στην ανωνυμία, το κάνουν μόνο για να κερδίζουν εντυπώσεις ή θέλοντας ίσως να προσθέσουν κάποια αυτονόητη δήθεν ιδεολογική στήριξη σε κάθε επιχείρημά τους, έστω κι αν αυτό είναι αβάσιμο, λαθεμένο ή παραπλανητικό. Ας μη νομίζουν ότι κερδίζουν ούτε ένα δράμι αξιοπιστίας, όταν βάλλουν κατά την ανωνυμίας ενός κειμένου.Στο κάτω κάτω, ο καθένας μπορεί να έχει τους δικούς του λόγους να μένει αφανέρωτος. Άλλος μπορεί να θαυμάζει απεριόριστα ένα ψευδώνυμο, να τον εμπνέει, και να θέλει να υπογράφει με αυτό. Άλλος μπορεί να ντρέπεται. Άλλος από ταπεινότητα, άλλος να εξαναγκάζεται ή να υπάρχει ασυμβίβαστο με κάποια άλλη ιδιότητά του. Άλλος από οποιονδήποτε (μπορεί και σκοτεινό, δεν αποκλείεται) λόγο.
Δεν έχασε κανένας Αλεπουδέλης όμως, από το ψευδώνυμο Ελύτης, ούτε ο Σεφεριάδης που έγινε Σεφέρης, πόσο μάλλον ο … Σορολόπης που έγινε Ιωάννου. Ούτε κανένας παραπονέθηκε επειδή στην Διάπλαση των παίδων υπέγραφε μετά ασπασμών κάποιος Φαίδων και τα παιδάκια της εποχής δεν στερήθηκαν χαράς που δεν διάβαζαν στο τέλος «σας ασπάζομαι, Γρηγόριος Ξενόπουλος». Η εσωτερική δύναμη του κειμένου, η εμβέλεια του λόγου είναι αυτή που θα ξεχωρίσει τον άξιο από τον ανάξιο, όχι το όνομα ή το ψευδώνυμο.
Και δεν είδα κανενός τα δημοκρατικά αισθήματα να θίγονται από σχετικές στήλες σε πανελλαδικής κυκλοφορίας εφημερίδες, που ίσως χαίρονται να τις διαβάζουν και τις θαυμάζουν, έστω κι αν υπογράφουν με ψευδώνυμο, π.χ. ο Διόδωρος στο Βήμα. Η ίδια η εφημερίδα που αποφασίζει να δημοσιεύσει το κείμενο παίρνει το ρίσκο του ελέγχου του περιεχομένου και φυσικά την ευθύνη για τα γραφόμενα, όταν αυτά είναι ανυπόστατα ή θίγουν δίχως αποδείξεις. Ενώ, όταν το κείμενο είναι ενυπόγραφο, την ευθύνη έχει αποκλειστικά ο συντάκτης.
Βέβαια δε ζούμε και σε δύσκολες εποχές φίμωσης του λόγου ή κοινωνικών φρονημάτων και διώξεων, ώστε να αναγκάζονται κάποιοι να κρύβονται πίσω από ψευδώνυμα. Οπότε, δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν. Με την ίδια λογική όμως, της ελεύθερης έκφρασης, δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν ούτε αυτοί που θίγονται από ένα ανώνυμο κείμενο. Αρκεί να είναι καθαροί οι ίδιοι. Και τι έχει να φοβηθεί ένας καθαρός από μια ανώνυμη κριτική; Μήπως ο ανώνυμος συντάκτης εξυπηρετεί άλλα, αντίπαλα συμφέροντα; Μα πόσοι και πόσοι που υπογράφουν τα κείμενα τους δεν κάνουν το ίδιο πράγμα, δίχως η επωνυμία τους να σταθεί φραγμός στην οσφυοκαμψία και τους τεμενάδες. Οι θιγόμενοι έχουν να φοβηθούν την ανωνυμία, μόνο όταν δεν είναι οι ίδιοι καθαροί, ενώ το ανώνυμο κείμενο είναι.Κλείνοντας, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η επιλογή της ανωνυμίας ή ψευδωνυμίας μπορεί να αποτελεί δικαίωμα στα πλαίσια της ελεύθερης έκφρασης, δεν αποτελεί όμως άλλοθι για τη μη τήρηση της δεοντολογίας. Οποιοσδήποτε γράφει, ασκεί κριτική, δημοσιεύει ειδήσεις, οφείλει να σέβεται τους γραπτούς και άγραφους κανόνες δεοντολογίας, να μην κατηγορεί γενικώς και αορίστως, να επικεντρώνεται με τεκμήρια και επιχειρήματα στο θέμα του, να μη σπιλώνει άνευ αποδείξεων, να μην παραπλανά, να είναι τίμιος και καλοπροαίρετος. Να είναι γενικά «σκεπτόμενος» και όχι σκεπώμενος, δηλαδή υπό την σκέπη κάποιων, υπηρέτης άλλων αφεντάδων πλην του εαυτού του. Διότι άλλως, καταντά αναξιόπιστος…
http://proskynhths.blogspot.com/2010/12/blog-post.html
