ΧΑΣΑΜΕ ΠΑΛΙ ΤΟ ΜΕΤΡΟ, ΠΑΤΡΙΩΤΗ
”Eάν ανέβη το γουρούνι στο δένδρο, θα γίνει και ο Πόντιος , Εύζωνας,
μη χέσω ..." θα έλεγε τώρα η θεία μου η Ελπινίκη
Η ευζωνική ενδυμασία
Φορεσιά Εύζωνα. Αθήνα 1903. Συλλογή ΠΛΙ, Ναύπλιο
Οι Εύζωνες είναι παγκοσμίως γνωστοί για την ενδυμασία που φέρουν. Η φουστανέλα
σχεδιάστηκε ως στολή για την Ανακτορική παλιότερα και σήμερα Προεδρική
Φρουρά. Βάση για τη δημιουργία της στολής των Ευζώνων αποτέλεσε η
φουστανέλα της Ναυπάκτου, που θεωρείται ο νεότερος τύπος φουστανέλας και
κατά τα παλιότερα χρόνια εντοπιζόταν σε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα, την
Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία.[1]
Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός συμβολισμών που αποδίδονται στα
χαρακτηριστικά της ευζωνικής στολής. Για παράδειγμα, ο αριθμός των
δίπλων της φουστανέλας φημολογείται πως είναι ίσος με τη διάρκεια (σε
έτη) της περιόδου της Τουρκοκρατίας, δηλαδή 400. Παρ' όλ' αυτά, οι φουστανέλες που φέρουν στις μέρες μας οι Εύζωνες σπάνια έχουν ακριβώς 400 δίπλες.
Τα υπόλοιπα μέρη που συγκροτούν την ευζωνική στολή είναι:
- Το φάριο (ή φάρεο). Είναι το καπέλο του εύζωνα. Το φάριο έχει κόκκινο χρώμα και είναι κατασκευασμένο από τσόχα. Στη θέση του μετώπου φέρει το ελληνικό εθνόσημο. Χαρακτηριστικό κομμάτι του φάριου αποτελεί η μακριά μαύρη φούντα, κατασκευασμένη από μετάξι. Το σχήμα της θεωρείται πως συμβολίζει το δάκρυ του Χριστού στη Σταύρωση. Παρομοιάζεται με το τουρκικό φέσι, αν και για ευνόητους λόγους η ελληνική πλευρά αποφεύγει το συσχετισμό.
- Το πουκάμισο. Είναι λευκού χρώματος και έχει χαρακτηριστικά μεγάλο άνοιγμα μανικιών. Το λευκό χρώμα, το οποίο κυριαρχεί σε ολόκληρη την ευζωνική στολή, θεωρείται πως συμβολίζει την αγνότητα των εθνικών αγώνων.
- Η φέρμελη. Είναι το γιλέκο του εύζωνα. Αποτελεί το δυσκολότερο, όσον αφορά την κατασκευή του, κομμάτι της ευζωνικής στολής. Διαθέτει λευκά και επίχρυσα νήματα, με τα οποία απεικονίζονται σχέδια λαογραφικής σημασίας. Ένα από αυτά αποτελούν τα αρχικά Χ και Ο, τα οποία θεωρείται ότι αντιστοιχούν στις λέξεις χριστιανός και ορθόδοξος.
- Ευζωνας χωρίς φουστενέλα, ευζωνική κάτσα , καλτσοδέτα και τσαρούχια , δεν νοείται ( μην λέμε και μαλακίες δηλαδή)
- Οι κάλτσες. Είναι λευκές και κατασκευασμένες από μαλλί. Κάθε εύζωνας φέρει από δύο κάλτσες σε κάθε πόδι. Οι κάλτσες στηρίζονται στη μέση του εύζωνα, κάτω από τη φουστανέλα, με τη βοήθεια μιας δερμάτινης ζώνης που ονόμάζεται ανάσπαστος.
- Οι καλτσοδέτες. Είναι μαύρου χρώματος και κατασκευασμένες από μετάξι.
- Τα τσαρούχια. Είναι τα υποδήματα του εύζωνα. Είναι κόκκινου χρώματος και κατασκευασμένα από δέρμα. Στη σόλα κάθε τσαρουχιού βρίσκονται καρφωμένα περίπου 60 καρφιά, τα οποία είναι υπεύθυνα για τον επιβλητικό ήχο που ακούγεται κατά το βηματισμό ενός εύζωνα. Κατά μέσο όρο, το κάθε τσαρούχι ζυγίζει τρία κιλά. Χαρακτηριστικό κομμάτι των τσαρουχιών αποτελούν οι μαύρες φούντες στις οποίες καταλήγουν οι μύτες τους. Θεωρείται πως η αρχική τους χρήση ήταν να κρύβονται σε αυτές μικρά κοφτερά αντικείμενα που θα μπορούσαν αιφνιδιαστικά να τραυματίσουν τον εχθρό σε μία «σώμα με σώμα» μάχη. Άλλη άποψη είναι ότι οι φούντες προστάτευαν τα δάχτυλα των ποδιών από το χιόνι και τα κρυοπαγήματα.
- Οι δερμάτινες φυσιγγιοθήκες.
Η ευζωνική στολή που περιγράφεται παραπάνω αποτελεί την επίσημη
εκδοχή. Οι εύζωνες που φυλάσσουν το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη
φέρουν αυτή τη στολή μόνο τις Κυριακές ή κατά τη διάρκεια εθνικών
εορτών. Τις υπόλοιπες μέρες φέρουν την καθημερινή ευζωνική ενδυμασία. Σε αυτήν το λευκό πουκάμισο, η φέρμελη και η φουστανέλα αντικαθίστανται από τον ντουλαμά, τη χαρακτηριστική στολή των αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα, βασισμένη στην παραδοσιακή ενδυμασία του χωριού Άλωνα Φλώρινας.
Ο χειμερινός ντουλαμάς είναι σκούρου μπλε χρώματος, ενώ ο θερινός
ανοικτού καφέ. Σε εθιμοτυπικές εκδηλώσεις της Προεδρικής Φρουράς
ορισμένοι εύζωνες φέρουν τις παραδοσιακές στολές της Κρήτης και του Πόντου, ως αναγνώριση της συμβολής αυτών των περιοχών στους εθνικούς αγώνες.
Μια παραλλαγή της ευζωνικής ενδυμασίας (την οποία έφερε και ο Όθων)
συναντάται στους αξιωματικούς της φρουράς, οι οποίοι δε φορούν κάλτσες,
καλτσοδέτες και τσαρούχια, αλλά περισκελίδα (παντελόνι), μακρύτερη
φουστανέλα και σταβάλια (μπότες).
