Σύμφωνα με την «επικρατούσα» στα μέρη μας χριστιανορθοδοξία, σήμερα είναι η Α΄ Κυριακή της Σαρακοστής, αλλιώς γνωστή ως Α΄ Κυριακή των Νηστειών, αλλιώς γνωστή και ως Κυριακή της Ορθοδοξίας.
Κύριο θέμα αυτού του εορτασμού είναι η νίκη των εικονολατρών επί των εικονομάχων, και ταυτόχρονα ο αναθεματισμός των Ελλήνων, ή κατ’ άλλους «ο θρίαμβος της Ορθοδοξίας».
Τη μέρα τούτη κάθε χρόνο εδώ και χίλια διακόσια χρόνια ψέλνονται στους ορθόδοξους ναούς διάφοροι «αναθεματισμοί κατά των Ελλήνων», μέσα σε επίσημο κλίμα, παρούσης της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας.
Τα αναθέματα καταγράφονται στο «Τριώδιον», το οποίο περιέχεται στο «Συνοδικόν της Αγίας Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου υπέρ της Ορθοδοξίας».
Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος συγκλήθηκε από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΣΤ΄ και τη μητέρα του, Αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία στη Νίκαια της Βιθυνίας, στο Ναό της Αγίας Σοφίας, το 787 κατόπιν αίτησης του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ταρασίου.
Το ζήτημα των αφορισμών έχει συζητηθεί αρκετά, και επικρατεί μάλιστα και το σχετικό μπάχαλο που περιμένει κανείς από το ελληνόφωνο διαδίκτυο, δηλαδή κυκλοφορούν διάφορες εκδοχές τους, σε διάφορους βαθμούς κακεκτυπίας. Συνέλεξα όσες από αυτές τις εκδοχές μπορούσα να βρω, και με τη βοήθεια του Exergy σας παρουσιάζω αυτά που φαίνονται να είναι οι καλύτερες εκδοχές των πρωτότυπων, μαζί με τις καλύτερες εκδοχές των ερμηνειών τους στα νεοελληνικά.
Πρωτότυπο και Απόδοση
1ος Αναθεματισμός
Ἐπὶ τοῖς φρονοῦσι καὶ λέγουσι κτιστὴν εἶναι πᾶσαν φυσικὴν δύναμιν καὶ ἐνάργειαν τῆς τρισυποστάτου θεότητος, ὡς κτιστὴν ἐκ τούτου πάντως καὶ αὐτὴν τὴν θείαν οὐσίαν ἀναγκαζομένοις δοξάζειν. Κτιστὴ γὰρ κατὰ τοὺς Ἁγίους ἐνέργεια, κτιστὴν δηλώσει καὶ φύσιν ἄκτιστον δέ, ἄκτιστον χαρακτηρίζει οὐσίαν. Κἀντεῦθεν ἤδη κινδυνεύουσι εἰς αθεΐαν παντελῆ περιπίπτειν, καὶ τὴν ἑλληνικὴν μυθολογίαν καὶ τὴν τῶν κτισμάτων λατρείαν, τῇ καθαρᾷ καὶ ἀμώμω τῶν χριστιανῶν πίστει προστριβομένοις. Μὴ ὁμολογοῦσι δὲ κατὰ τὰς ἁγίας θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς Ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα, ἄκτιστον εἶναι πᾶσαν φυσικὴν δύναμιν καὶ ἐνέργειαν τῆς τρισυποστάτου θεότητος ἀνάθεμα τρίς.
Σε όσους φρονούν και λένε ότι είναι φτιαχτή κάθε φυσική δύναμη και ενέργεια της τρισυπόστατης Θεότητας, και αναγκάζονται ως εκ τούτου να δεχτούν ότι και η θεία ουσία είναι χωρίς άλλο φτιαχτή· γιατί η δημιουργημένη ενέργεια, σύμφωνα με τους Αγίους, θα φανερώσει ότι είναι [εκ των υστέρων] φτιαγμένη- δημιουργημένη και η [θεία] ουσία [της τρισυπόστατης Θεότητας]. Κι από κει και πέρα, πλέον, κινδυνεύουν να πέσουν σε ολοκληρωτική αθεΐα, όσοι ζουν με την καθαρή κι αμόλυντη χριστιανική πίστη, και να δεχθούν την ελληνική μυθολογία και την λατρεία των κτισμάτων – δημιουργημάτων. Σε όσους, άρα, δεν ομολογούν, σύμφωνα με τις θεόπνευστες θεολογικές ερμηνείες των Αγίων και το ευσεβές φρόνημα της Εκκλησίας, ότι είναι άκτιστη κάθε φυσική δύναμη και ενέργεια της τρισυπόστατης Θεότητας, τρεις φορές ανάθεμα.
2ος Αναθεματισμός
Τοῖς τὰ ἑλληνικὰ διεξιοῦσι μαθήματα, καὶ μὴ διὰ παίδευσιν μόνον ταῦτα παιδευομένοις, ἀλλὰ καὶ ταῖς δόξαις αὐτῶν ταῖς ματαίαις ἑπομένοις, καὶ ὡς ἀληθέσι πιστεύουσι καὶ οὕτως αὐταῖς ὡς τὸ βέβαιον ἐχούσαις ἐγκειμένοις, ὥστε ἑτέρους ποτὲ μὲν λάθρα, ποτὲ δὲ φανερῶς ἐνάγειν αὐταῖς καὶ διδάσκειν ἀνενδοιάστως ἀνάθεμα τρίς.
Σε όσους ασπάζονται τις διδασκαλίες των Ελληνων και δεν τις σπουδάζουν μόνο για μόρφωση, αλλά ακολουθούν και τις μάταιες θεωρίες τους και τις πιστεύουν ως αληθινές, και μάλιστα ωσάν αυτές να περιέχουν τη βεβαιότητα, και παρασύρουν σ’ αυτές άλλοτε κρυφά και άλλοτε φανερά και τις διδάσκουν χωρίς κανέναν ενδοιασμό, τρεις φορές ανάθεμα.
3ος Αναθεματισμός
Τοῖς μετὰ τῶν ἄλλων μυθικῶν πλασμάτων, ἐφ᾿ ἑαυτῶν καὶ τὴν καθ᾿ ἡμᾶς κλίσιν μεταπλάττουσι, καὶ τὰς πλατωνικὰς ἰδέας ὡς ἀληθεῖς δεχομένοις καὶ ὡς αὐθυπόστατον τὴν ὕλην παρὰ τῶν ἰδίων μορφοῦσθαι λέγουσι, καὶ προφανῶς διαβάλλουσι τὸ αὐτεξούσιον τοῦ Δημιουργοῦ, τοῦ ἀπὸ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παραγαγόντος τὰ πάντα, καὶ ὡς ποιητοῦ πᾶσιν ἀρχὴν καὶ τέλος ἐπιτιθέντος ἐξουσιαστικῶς καὶ δεσποτικῶς ἀνάθεμα τρίς.
Σε όσους μαζί με τα άλλα μυθικά πλάσματα, με δική τους πρωτοβουλία, διαστρεβλώνουν τις δικές μας πεποιθήσεις και δέχονται ως αληθινές τις πλατωνικές ιδέες και λέγουν ότι η ύλη, ούσα αυθύπαρκτη, μορφοποιείται από τις ίδιες ιδέες, και προφανώς αμφισβητούν το αυτεξούσιο του Δημιουργού, ο οποίος από την ανυπαρξία έφερε στην ύπαρξη τα πάντα και ως ποιητής έθεσε σε όλα αρχή και τέλος με τη δύναμη του εξουσιαστή και δεσπότη, τρεις φορές ανάθεμα.
4ος Αναθεματισμός
Τοῖς δεχομένοις καὶ παραδίδουσι τὰ μάταια καὶ ἑλληνικὰ ῥήματα, ὅτι τε προΰπαρξίς ἐστι τῶν ψυχῶν, καὶ οὐκ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος τὰ πάντα ἐγένετο, καὶ παρήχθησαν, ὅτι τέλος ἐστὶ τῆς κολάσεως ἡ ἀποκατάστασις αὔθις τῆς κτίσεως, καὶ τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων, καὶ διὰ τῶν τοιούτων λόγων τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν λυομένην πάντως, καὶ παράγουσαν εἰσάγουσιν, ἣν αἰωνίαν καὶ ἀκατάλυτον αὐτός τε ὁ Χριστὸς καὶ Θεὸς ἡμῶν ἐδίδαξε, καὶ παρέδοτο καὶ διὰ πάσης τῆς Παλαιᾶς καὶ Νέας Γραφῆς ἡμεῖς παρελάβομεν ὅτι καὶ ἡ κόλασις ἀτελεύτητος καὶ ἡ βασιλεία ἀΐδιος, διὰ δὲ τῶν τοιούτων λόγων ἑαυτούς τε ἀπολλύουσι, καὶ ἑτέροις αἰωνίας καταδίκης προξένους γενομένοις ἀνάθεμα τρίς.
Σε όσους δέχονται και διαδίδουν τις μάταιες ελληνικές αντιλήψεις, ότι και οι ψυχές προϋπήρχαν και ότι τα πάντα δεν προήλθαν ούτε προέκυψαν από την ανυπαρξία, και ότι ήρθε το τέλος της κολάσεως από τη στιγμή που δημιουργήθηκε και η κτίση και το ανθρώπινο είδος, και διαδίδουν με τέτοια λόγια ότι η Βασιλεία των Ουρανών έχει τελείως καταλυθεί και εκλείψει, την οποία και ο ίδιος ο Χριστός και Θεός ως αιώνια και ακατάλυτη μας δίδαξε, παρέδωσε και εμείς από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη παραλάβαμε ότι και η Κόλαση είναι ατέλειωτη και η Βασιλεία παντοτινή, και καταστρέφουν με τέτοια λόγια και τους εαυτούς τους και προξενούν σε άλλους αιώνια καταδίκη, τρεις φορές ανάθεμα.
5ος Αναθεματισμός
Τοῖς εὐσεβεῖν μὲν ἐπαγγελλομένοις τὰ τῶν Ἑλλήνων δὲ δυσσεβῆ δόγματα τῇ ὀρθοδόξῳ καὶ καθολικῇ ἐκκλησίᾳ περί τε ψυχῶν ἀνθρωπίνων, καὶ οὐρανοῦ καὶ γῆς, καὶ τῶν ἄλλων κτισμάτων ἀναιδῶς ἢ μᾶλλον ἀσεβῶς ἐπεισάγουσιν ἀνάθεμα τρίς.
Σε όσους παριστάνουν τους ευσεβείς, ενώ, την ίδια στιγμή, εισάγουν τις ασεβείς δοξασίες των Ελλήνων στην Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία για τις ανθρώπινες ψυχές και για τον ουρανό και τη γη και για τα άλλα κτίσματα με αναίδεια ή πολύ περισσότερο με ασέβεια, τρεις φορές ανάθεμα.
6ος Αναθεματισμός
Τοῖς τὴν μωρὰν τῶν ἔξωθεν φιλοσόφων λεγομένην σοφίαν προτιμοῦσι, καὶ τοῖς καθηγηταῖς αὐτῶν ἑπομένοις, καὶ τάς τε μετεμψυχώσεις τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν, ἢ καὶ ὁμοίως τοῖς ἀλόγοις ζῴοις ταύτας ἀπόλλυσθαι, καὶ εἰς τὸ μηδὲν χωρεῖν δεχομένοις καὶ διὰ τοῦτο ἀνάστασιν, καὶ κρίσιν, καὶ τὴν τελευταίαν τῶν βεβιωμένων ἀνταπόδοσιν ἀθετοῦσιν ἀνάθεμα τρίς.
Σε όσους προτιμούν την ανόητη λεγόμενη σοφία των εκτός [χριστιανισμού] φιλοσόφων και ακολουθούν τους δασκάλους τους και δέχονται τις μετεμψυχώσεις των ανθρώπινων ψυχών, ή ότι αυτές [οι ψυχές] χάνονται ομοίως με των άλογων ζώων και ξεπέφτουν στην ανυπαρξία και για αυτό αθετούν την ανάσταση, την κρίση και την ανταπόδοση σύμφωνα με όσα βίωσαν, τρεις φορές ανάθεμα.
7ος Αναθεματισμός
Τοῖς λέγουσιν ὅτι οἱ τῶν Ἑλλήνων σοφοὶ καὶ πρῶτοι τῶν αἱρεσιαρχῶν, οἱ παρὰ τῶν ἑπτὰ ἁγίων καὶ καθολικῶν συνόδων, καὶ παρὰ πάντων τῶν ἐν Ὀρθοδοξίᾳ λαμψάντων πατέρων ἀναθέματι καθυποβληθέντας, ὡς ἀλλότριοι τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας διὰ τὴν ἐν λόγοις αὐτῶν κίβδηλον καὶ ῥυπαρὰν περιουσίαν κρείττονες εἰσι κατὰ πολύ, καὶ ἐνταῦθα καὶ ἐν τῇ μελλούσῃ κρίσει, καὶ τῶν εὐσεβῶν μὲν καὶ ὀρθοδόξων ἀνδρῶν, ἄλλως δὲ κατὰ πάθος ἀνθρώπινον ἣ ἀγνόημα πλημμελησάντων ἀνάθεμα τρίς.
Σε όσους λένε ότι οι σοφοί των Ελλήνων και πρωτοστάτες στις αιρέσεις – στους οποίους οι επτά άγιες και Καθολικές Σύνοδοι και όλοι οι Πατέρες που έλαμψαν μέσα στην Ορθοδοξία τούς αναθεμάτισαν, ως ξένους στην Καθολική Εκκλησία, λόγω του ψεύτικου και βρώμικου περιεχομένου των λόγων τους – είναι πολύ καλύτεροι κι εδώ και στην μέλλουσα κρίση από τους ευσεβείς και ορθόδοξους ανθρώπους που αμάρτησαν από ανθρώπινο πάθος ή από άγνοια, τρεις φορές ανάθεμα.
